کتک زدن و گاز گرفتن در کودکان چه دلایلی دارد؟

گاز گرفتن و کتک زدن در یشتر کودکان کوچکتر از ۳ سال حداقل یک مرتبه اتفاق می افتد. بیشتر همین کودکان این عادت خود را به خودی خود از دست می دهند. اما اگر این عادت بعد از سن ۳ سالگی هنوز ادامه یابد و مرتبا تکرار شود نیاز به توجه و درمان دارد.

گاز گرفتن و کتک زدن همیشه عمدی و آگاهانه نیست و به ندرت ممکن است باعث آسیب جدی به دیگران شود و یا بیانگر خطر جدی باشد.

چرا کودکان کتک می زنند و گاز می گیرند؟

دلیل کودکان برای این کار متفاوت است و این وابسته به سن آنها می باشد.

کودکان بین سنین ۵ تا ۷ ماه:

کودکان در این سن اطرافیان خود را کتک میزنند و گاز می گیرند به خصوص اگر احساس ناراحتی در اطراف دهان خود داشته باشند وی ا گر به دلیل دندان در آوردن دچار درد باشند.

در این حالت اغلب پرستار خود یا مادر را در هنگام شیردهی گاز می گیرند.خبر خوب اینکه در چنین مواقعی به محض دیدن و یا شنیدن عکس العمل اطرافیان یاد می گیرند که دیگر گاز نگیرند.

کودکان بین سنین ۸ تا ۱۴ ماهگی: 

این کودکان معمولا اطرافیان خود را گاز می گیرند یا کتک می زنند تا هیجان خود را بروز دهند. در این حالت بیشتر پرستار و یا کودکان دیگر در اطراف خود را هدف قرار می دهند که البته با شنیدن کلمه “نه”از این کار دست می کشند.

کودکان بین سنین ۱۵ تا ۳۶ ماهگی:

 کودکانی که در این فاصله سنی گاز می گیرند و کتک می زنند اغلب به دلیل عصبانیت و یا تنها به خاطر داشتن قدرت کنترل دیگران این کار را انجام می دهند.

در این سن اغلب کودکان دیگر را گاز می گیرند و کمتر پرستار مورد هدف قرار می گیرد. کودکان دراین سن بعد از آموزش یاد می گیرند که این رفتار صحیح و مورد قبولی نیست.

بعد از سه سالگی:

 کودکان هنگامی که احساس ضعف و یا ترس کنند گاز می گیرند و کتک می زنند. مثلا موقعی که در جنگ و جدالی بازنده شوند و یا زمانی که از اسیب و ازار دیگران بترسند.

کودکانی که در این سن به طور مرتب دیگران را گاز می گیرند نیاز به توجه و درمان دارند. این نوع گاز گرفتن در این سن می تواند دال بر داشتن مشکل در بروز احساسات کودک باشد و یا عدم توانایی در کنترل خویشتن.

 گاز گرفتن  و کتک زدن در شرایط مختلف اتفاق می افتد، به خصوص زمانی که کودکان دور همدیگر جمع باشند. در امریکا بزرگترین مشکل مراکز مراقبت از کودک ناشی از همین عادت ناپسند آنها است.

اغلب مواقع می توان با کمک به کودک در بروز احساساتش به طور صحیح مانع از این رفتار ناخوشایند وی شد. البته کودکانی که به طور مداوم این حرکت را انجام می دهند نیاز به مراقبت ویژه دارند و بهتر است که دورتر از کودکان دیگر مورد مراقبت واقع شوند.

 
گاز گرفتن در کودکان بعدها معمولا منجر به مشکلات رفتاری نمی شود.

اما کودکانی که مرتب گاز می گیرند و دیگران را می زنند و یا سایر رفتار های خشونت آمیز را از خود نشان می دهند و به خصوص زمانی که بزرگتر از ۳ سال هستند ممکن است دچار مشکلات عاطفی و یا بالینی باشند که نیاز به درمان ویژه دارد.

حتما بخوانید: مهارت های نه گفتن به کودک (چگونه به کودک خود نه بگوییم)

وقتی که کودک راه رفتن و تکلم را بیاموزد روش‌های بیان مشکلات هیجانی او هم توسعه می‌یابد. در این حال ممکن است مشکلات هیجانی خود را از راه تخریب و عدم تحرک و مخالفت‌جویی و منفی‌کاری و مانند اینها ابراز کند.

در ۲ تا ۳ سالگی کودک گاهی رفتارهایی دارد که مورد قبول خانواده نیست بنابراین باید بعد از یافتن علت راه‌های مقابله با این رفتارهای نامناسب را بیابید.

در زیر دلایل احتمالی برای رفتار های او و راه کار هایی برای مقابله با آنها می آورم :

شاید عصبانی است

عصبانیت شایع‌ترین مشکل بچه‌هاست. این عصبانیت در واقع تجلی درد و ناکامی کودک به دلیل ناتوانی او در کنترل جهان اطراف است.

از آنجا که کودک نوپاست، هر چند احساسات او بسیار قوی است اما وسیله کافی برای ابراز ناامیدی را ندارد و همین او را بیش از پیش ناامید کرده و از عصبانیت منفجر می‌کند. در نهایت او با تنها وسیله‌ای که در اختیار دارد به دیگران حمله می‌کند یعنی با کتک زدن.

جلب توجه می‌کند

کودک نیاز به توجه دارد به‌طور معمول او ترجیح می‌دهد از راه‌های مثبت یعنی با انجام کارهای خوب این توجه را به‌دست آورد اما اگر تشویق کارهای خوب به اندازه کافی نباشد و کودک مورد بی‌توجهی قرار گیرد، برای او توجه منفی هم بهتر از بی‌توجهی است.

کودکی که اغلب مورد غفلت واقع می‌شود ممکن است پس از مدتی کشف کند که اگر جنگ و دعوا راه بیندازد و دیگران را بزند در مرکز توجه دیگران قرار می‌گیرد.

ارتباط کلامی را یاد دهید

کودک باید بیاموزد که از کلمات برای بیان احساسات منفی‌اش استفاده کند. به کودک یاد بدهیم در زمان مناسب بگوید «الان عصبانی هستم!» وقتی کـودک بتواند احساسات خود را مستقیما و مانند افراد بالغ بیان کند، شیوه کتک زدن به تدریج متوقف می‌شود.

احساساتش را تصدیق کنید

کودک می‌زند چون نمی‌تواند احساسات خود را به ما منتقل کند. وقتی به احساسات کودک آگاه باشید و آن ‌را تصـدیق کنید، دیگر دلیلی برای کتک زدن وجود ندارد.

مثـلا به او بگـویید «حتمـا از اینکه به تـو اجـازه نداده‌ام این‌کار را بکنی خیلی ناراحت هستی!» با این جمله به او نشان می‌دهید که احساس او را درک کرده‌اید و به او حـق می‌دهید که احسـاس عصبانیت کند و این طبیعی است.

آنچه ما با این کار به او می‌آموزیم، این است که با روشی غیر از کتک زدن عصبانیت خود را ابراز کند.

الگوی خوبی باشید

کودکان اگر ببینند والدین آنها تنبیه بدنی را به‌کار می‌برند، بیشتر تمایل به کتک زدن بچه های دیگر پیدا می‌کنند. اگر راجع به رفتار خشن کودک نگران هستید، نباید به او اجازه دهید شما را در حال کتک زدن حتی به‌عنوان تنبیه ببیند.

هیجاناتش را برونی‌سازی می‌کند

۳ عامل وجود دارد که در بیماری‌ها باید به آن توجه شود

یکی رفتار انفعالی جدی است که در آن کودک کاری به کسی ندارد و برای خودش بازی می‌کند، دوم رفتار پرخاشگرانه و دیگری رفتار وسواس‌گونه است.

حتما ببینید: ویدئو های من با موضوع فرزند پروری

اگر این ۳ نوع رفتار در کودکان مشاهده شود باید حتما با مشاور مشورت شود تا بررسی انجام و اطمینان حاصل شود که مسئله خاصی وجود ندارد.

والدین باید توجه داشته باشند که هرکدام از این رفتارها باید در مدت طولانی با کودک همراه باشد تا نیاز به بررسی داشته باشد اما به طور کلی علل و درمان متفاوتی برای این نوع رفتار وجود دارد.

برونی‌سازی می‌کند

پسربچه‌ها یک مکانیسم دفاعی دارند که به آن برونی‌سازی کردن می‌گویند. به این معنا که اگر یک مشکل روان‌شناختی داشته باشند معمولا با درگیر شدن با محیط سعی می‌کنند آن مشکل را برطرف کنند یا هیجان منفی را کم کنند. در دخترها بیشتر به این صورت است که آنها را درونی‌سازی می‌کنند.

جلب توجه منفی می‌کند

عامل دیگر می‌تواند جلب کردن توجه منفی باشد. بی‌توجهی والدین می‌تواند برای کودکان تولید خشم کند و در این صورت رفتارهای ناسازگارانه‌ای از خود نشان می‌دهند.

وقتی چنین رفتاری بروز می‌کند والدین مجبورند به آن رفتار توجه کنند. به این ترتیب کودک توجهی را که ندارد از این طریق کسب می‌کند و در او تقویت می‌شود.

اختلال بیش‌فعالی

 مسئله دیگری که وجود دارد طیف اختلالات بیش‌فعالی و اختلال سلوک و نافرمانی مقابله‌ای است که اگر در تاریخچه خانوادگی چنین مشکلاتی وجود داشته باشد می‌تواند به ارث برسد و کودک از همان ابتدا حالت ناسازگارانه‌ای داشته باشد.

سؤال مهم اینجاست که این کودک از قبل این حالت را داشته یا به تازگی این رفتار را شروع کرده، تاریخچه خانوادگی این کودک و شرایط خانوادگی در این رفتار کودک بسیار مهم است.

این یک نشانه است

 نمی‌توان به صورت واضح درباره مشکل این کودک صحبت کرد چون طیف عوامل گوناگونی در بروز رفتار موثر است اما در میان پسربچه‌ها این یک نشانه است.

ممکن است این رفتار در یک جایی از خانواده یادگیری یا تقویت شده باشد. ممکن است مادر افسرده هنگام رسیدگی به کودک پرخاش کرده باشد.

حتما بخوانید: روانشناس خوب چه ویژگیهایی دارد؟

به این توصیه ها عمل کنید

توجه به بخشی از رفتار کودک که اتفاقا مثبت است می‌تواند بسیار موثر باشد. در مقابل رفتار پرخاشگرانه صبر کنید و اجازه ندهید کودک خشم‌تان را تحریک کند، بی‌توجهی کنید.

مدت زمانی بی‌توجهی کردن باعث می‌شود کودک نسبت به آن رفتار سرد شود. کودک را نترسانید.

در برخی خانواده‌ها کودک را از پدر می‌ترسانند. ترساندن غریزه صیانت از ذات را در کودک تحریک می‌کند. در برخی کودکان همین باعث اختلالات روانی شده و در برخی دیگر هم منجر به پرخاش می‌شود.

گرد آورنده : علیرضا صدیق منش ،  روانشناس مثبت نگر

جهت تنظیم وقت مشاوره حضوری کلیک کنید