روانشناس و مشاور خوب کیست؟ راهنمای جامع انتخاب روانشناس

وقتی حال دلمان خوب نیست، یا در زندگی، رابطه، یا حتی مسیر شغلی‌مان سردرگم می‌شویم، یکی از بهترین کارهایی که می‌توانیم انجام دهیم، کمک گرفتن از یک متخصص سلامت روان است. اما اینجاست که سوال مهمی پیش می‌آید: پیش چه کسی باید برویم؟ روانشناس؟ مشاور؟ روانپزشک؟ یا روان‌درمانگر؟

خیلی از ما هنوز نمی‌دانیم دقیقاً فرق این تخصص‌ها چیست یا اصلاً چطور باید یک روانشناس و مشاور خوب را از بین گزینه‌های مختلف تشخیص بدهیم.

در این مقاله که به عنوان یک راهنمای مادر طراحی شده، قرار است به زبان ساده و علمی، تمام این ابهام‌ها را برطرف کنیم. هم تفاوت بین تخصص‌ها را خواهیم شناخت، هم ویژگی‌های یک مشاور یا روانشناس خوب را با هم بررسی می‌کنیم، و هم یاد می‌گیریم چطور در مسیر درمان روان، انتخاب درستی داشته باشیم.

روانشناس کیست؟

روانشناس (Psychologist) فردی است که تحصیلات دانشگاهی خود را در رشته روانشناسی گذرانده و معمولاً تا مقطع کارشناسی ارشد یا دکترا ادامه داده است. روانشناسان با استفاده از آزمون‌های روانشناختی، مصاحبه‌ها، مشاهده و ابزارهای علمی، به ارزیابی و درک رفتار، هیجانات و افکار انسان می‌پردازند.

وظایف روانشناس:

• ارزیابی روانی و رفتاری
• ارائه راهکارهای علمی مبتنی بر نظریه‌های روانشناختی
• درمان اختلالات روانی غیردارویی (مثلاً اضطراب، افسردگی، وسواس و…)
• اجرای تست‌های روانشناسی مانند هوش، شخصیت، توجه و…

“Psychologists study cognitive, emotional, and social processes and behavior by observing, interpreting, and recording how people relate to one another and to their environments.” — U.S. Bureau of Labor Statistics

مشاور کیست؟

مشاور (Counselor) فردی است که معمولاً در رشته مشاوره تحصیل کرده و در زمینه‌هایی مثل مشاوره خانواده، تحصیلی، شغلی یا ازدواج تخصص دارد. تمرکز مشاور بیشتر بر کمک به حل مسائل روزمره و بهبود عملکرد روانی در زندگی عادی است.

وظایف مشاور:

• کمک به حل تعارضات خانوادگی یا زناشویی
• راهنمایی برای تصمیم‌گیری‌های مهم
• آموزش مهارت‌های ارتباطی، حل مسئله، مدیریت استرس و…
• افزایش خودآگاهی و رشد فردی

According to the American Counseling Association, “Counselors help people gain personal insights, develop strategies and come to decisions that lead to personal growth.”

حتما بخوانید:نکات کلیدی در مشاوره تلفنی و مشاوره آنلاین

مشاوره در دنیای جدید

امروزه بحث مشاوره در حوزه های مختلفی همچون علوم انسانی، فنی، متدلوژی تولید، خانواده، تحصیل و… به امری بدیهی و الزامی تبدیل شده است.

مشاورین نگاهی سیستمی از خارج به داخل داشته و به مسایل از زاویه دیگری می نگرند که صاحبان مشاغل و یا افراد دارای مسئله به سبب مشغله فکری، ذهنی و همچنین درگیری با عناصر اصلی مسئله، به درستی نمی توانند مشاهدات لازم را داشته، تشخیص و تفکیک لازم را اعمال فرمایند.

پر واضح است که مشاورین موفق، ترکیبی از دانش، تخصص، تجربه کاری و اطلاعات جانبی خویش را به کار می گیرند.

این موارد باعث می شود تا نه تنها به روشی علمی بلکه با متدی عملی و اجرایی مسئله را حل و یا از بروز مسائل آتی در سازمان جلوگیری نمایند.

با من بیشتر آشنا شوید: از این بخش می توانید برای دیدن رزومه حرفه ای من استفاده کنید.

مشاور خوب، علوم مدیریتی و سازمانی

یک مشاور در حوزه علوم مدیریتی و سازمانی هنگامی می تواند مدعی تخصص باشد که در خصوص کسب و کار، فرآیندهای تولیدی، نوع بازار و مشتری، فرهنگ بازار هدف، رویه های مرسوم در کسب وکار و … اطلاعات دقیق و بروزی داشته باشد.

همین امر باعث گردیده تا مشاورینی که خود تجربه مدیریت، کارفرمایی، تولید و… را دارند در رشته کاری خود موفق تر از مشاورینی باشند که صرفاً تحصصی آکادمیک داشته و اغلب تخصص های خویش را بومی ننموده اند.

بنا به عقیده ما، مشاوره مدیریتی و سازمانی نوعی روان درمانی سازمانی است که در گام های بعدی به بازپروری سازمانی می پردازد.

حتما بخوانید:ویژگیهای یک مشاور خوب

مشاوره در کشور های اروپایی

امروزه حرفه مشاوره در کشورهای اروپایی به اوج شکوفایی خود رسیده است به نحوی که هر سازمان یک مشاور ارشد و حداقل چندین مشاور تخصصی در حوزه هایی همچون:

مالی، اداری، تولید، بازرگانی، بازاریابی، برند و حتی مسایل حقوقی و روابط کار و کارفرمایی دارد.

روانپزشک کیست؟ وظایف روانپزشک چیست؟

روانپزشک (Psychiatrist) پزشکی است که بعد از اتمام دوره دکترای عمومی، وارد تخصص روانپزشکی شده است. روانپزشک مجاز است دارو تجویز کند و اغلب در موارد اختلالات روانی شدید وارد عمل می‌شود.

وظایف روانپزشک:

• تشخیص اختلالات روانی از نظر پزشکی
• تجویز داروهای روان‌پزشکی
• همکاری با روانشناسان یا روان‌درمانگران در درمان ترکیبی
• پیگیری اثرات دارو و تنظیم دوز

“Psychiatrists are medical doctors who are experts in mental health. They specialize in diagnosing and treating people with mental illness.” — Royal College of Psychiatrists (UK)

روان‌درمانگر کیست؟

روان‌درمانگر (Psychotherapist) عنوان کلی‌تری است که به افرادی داده می‌شود که با استفاده از رویکردهای درمانی مثل CBT، روان‌تحلیلی، طرح‌واره درمانی، روان درمانی مثبت نگر و… به درمان مشکلات روانی می‌پردازند. روان‌درمانگر می‌تواند روانشناس، مشاور، یا حتی روانپزشکی باشد که آموزش‌های تخصصی روان‌درمانی را گذرانده است.

“Psychotherapy is a collaborative treatment based on the relationship between an individual and a psychologist.” — American Psychological Association

تفاوت روانشناس، مشاور، روانپزشک و روان‌درمانگر در یک نگاه:

روانشناس یا مشاور خوب چه ویژگی‌هایی دارد؟

۱. تحصیلات و مجوز معتبر

یکی از اولین نشانه‌های حرفه‌ای بودن، داشتن مدرک رسمی از دانشگاه معتبر و داشتن مجوز فعالیت از سازمان نظام روانشناسی یا مراکز تخصصی است.

۲. توانایی گوش دادن فعال

روانشناس یا مشاور خوب، شنونده‌ای فعال و همدل است. نه فقط گوش می‌دهد، بلکه واقعاً درک می‌کند.

۳. عدم قضاوت و رویکرد غیرمقصرانه

در جلسه مشاوره، فضای امنی ایجاد می‌کند که شما بتوانید بدون ترس از قضاوت حرف بزنید.

۴. استفاده از روش‌های علمی و به‌روز

از رویکردهای درمانی معتبر مانند شناختی-رفتاری (CBT)، ACT، روان‌تحلیلی یا طرحواره‌درمانی، روانشناسی مثبت نگر استفاده می‌کند و همیشه در حال به‌روزرسانی دانش خود است.

“A good therapist is someone who helps you feel safe and empowered to explore your thoughts and

motions.” — Dr. Guy Winch, Psychologis

حتما بخوانید:روانشناس خوب در گیلان

۵. مرز حرفه‌ای مشخص

مشاور خوب، مرز رابطه درمانی را رعایت می‌کند. وارد دوستی یا ارتباط شخصی نمی‌شود و به اصول اخلاق حرفه‌ای پایبند است.

۶. همراهی در فرآیند، نه ارائه نسخه آماده

هدف یک روانشناس یا مشاور خوب این نیست که به شما بگوید “چه کار کن”، بلکه کمک می‌کند “خودت راهت را پیدا کنی”.

چطور روانشناس یا مشاور مناسب خودمان را پیدا کنیم؟

۱. اول مشخص کن دقیقاً چی می‌خوای

آیا درگیر افسردگی یا اضطراب هستی؟ یا فقط در رابطه عاطفی‌ات گره‌ای افتاده؟ نوع نیازت تعیین می‌کنه که بهتره سراغ کدوم تخصص بری.

۲. تحقیق کن

رزومه، مدارک، رویکرد درمانی و نظرات دیگران را بررسی کن. امروزه اکثر متخصصان یک پیج یا سایت دارند که می‌تونی اطلاعات خوبی ازش بگیری.

۳. از مشاوره اولیه استفاده کن

بسیاری از روانشناسان جلسه‌ی اول را برای بررسی اولیه در نظر می‌گیرند. اگر حس کردی راحت نیستی، تغییرش بده. رابطه درمانی باید احساس امنیت و آرامش بده.

۴. روی حس درونیت حساب کن

شاید خیلی علمی به نظر نیاد، اما حس درونی ما نقش مهمی در انتخاب متخصص دارد. آیا در جلسه حس امنیت داشتی؟ شنیده شدی؟ قضاوت نشدی؟

چه زمانی باید از روانپزشک کمک بگیریم؟

اگر شدت علائم زیاد است، مثل:

• افکار خودکشی
• توهم یا هذیان
• حملات پانیک شدید و مکرر
• عدم توانایی انجام فعالیت‌های روزمره

در این موارد، ترکیب دارودرمانی و روان‌درمانی معمولاً بهترین گزینه است و حضور روانپزشک ضروری می‌شود.

جمع‌بندی:

در دنیای پیچیده امروز، داشتن یک متخصص کنارمان می‌تواند بزرگ‌ترین سرمایه‌مان باشد؛ اما مهم‌تر از آن، انتخاب درست اوست.

روانشناس و مشاور خوب، کسی نیست که نسخه‌ای آماده به ما بدهد؛ بلکه کسی است که ما را در کشف خودمان همراهی کند.

در انتخاب متخصص سلامت روان، دقیق باش. تحقیق کن، سوال بپرس و از پرسیدن کمک نترس.
اگر این مقاله برایت مفید بود، آن را برای دوستانت بفرست یا در شبکه‌های اجتماعی‌ات به اشتراک بگذار.

منابع:

American Psychological Association – Psychologists

American Counseling Association – What is Counseling?

Royal College of Psychiatrists

U.S. Bureau of Labor Statistics – Psychologists

Guy Winch, Ph.D. – Emotional First Aid (Book)

Martin Seligman – What You Can Change and What You Can’t

اگر سوالی درباره انتخاب مشاور یا روانشناس داری، در بخش نظرات همین صفحه بنویس. با هم گفت‌وگو کنیم. 🌱

نوشته شده توسط: علیرضا صدیق منش، روانشناس و مشاور