بوتان: سرزمینی که شادی را در قلب سیاست خود جای داده است

مقدمه

بوتان، کشوری کوچک در جنوب آسیا که به دلیل سیاست‌های منحصر به فرد خود در زمینه شادی و رفاه مردم شناخته می‌شود، توجه بسیاری از کارشناسان و علاقه‌مندان به روان‌شناسی مثبت را به خود جلب کرده است. این کشور نه تنها از نظر جغرافیایی جذاب است، بلکه به عنوان یکی از معدود کشورهایی شناخته می‌شود که شادمانی ناخالص ملی (Gross National Happiness یا GNH) را به عنوان معیاری برای سنجش پیشرفت خود قرار داده است.

در این مقاله به بررسی جغرافیا، سیستم سیاسی، سیاست‌های شادی در بوتان، و تأثیرات آن‌ها بر رفاه اجتماعی و روانی مردم می‌پردازیم.

۱. جغرافیای بوتان: کشور کوهستانی با طبیعت بکر

موقعیت جغرافیایی 

بوتان یک کشور کوچک و کوهستانی است که در جنوب آسیا و در نواحی شرقی هیمالیا قرار دارد. این کشور به دلیل موقعیت خاص خود بین دو کشور پرجمعیت هند و چین، یکی از منحصر به فردترین مناطق جهان از نظر جغرافیایی است.

بوتان مساحتی حدود ۳۸,۳۰۰ کیلومتر مربع دارد و بیشتر این مساحت پوشیده از جنگل‌های انبوه است. پایتخت آن، تیمفو، شهری است که در ارتفاعات هیمالیا قرار دارد و با جمعیت کمتر از ۱۰۰ هزار نفر یکی از کوچک‌ترین پایتخت‌های دنیا است.

ویژگی‌های طبیعی و فرهنگی 

بوتان به دلیل طبیعت بکر و تنوع زیستی‌اش شهرت جهانی دارد. این کشور به عنوان “آخرین بهشت زمین” شناخته می‌شود. بیشتر مردم بوتان در نواحی روستایی زندگی می‌کنند و سبک زندگی سنتی و ساده‌ای دارند.

بوتان، کشوری کوچک در جنوب آسیا

۲. سیستم سیاسی : پادشاهی مشروطه

تحول سیستم سیاسی بوتان

بوتان در گذشته یک پادشاهی مطلقه بود، اما از سال ۲۰۰۸ به یک پادشاهی مشروطه تبدیل شد. این تغییر با هدف بهبود دموکراسی و مشارکت مردم در تصمیم‌گیری‌های سیاسی صورت گرفت. اکنون بوتان از یک سیستم سیاسی مبتنی بر انتخابات و نظارت عمومی بهره می‌برد.

پادشاه فعلی بوتان، جیگمه خسار نامگیال وانگچوک، پس از گذراندن دوره‌های آموزشی در غرب، با رویکردهای نوین در اداره کشور و اهمیت دادن به رفاه اجتماعی به محبوبیت زیادی رسید.

۳. سیاست شادی در بوتان: راهبردی جهانی برای رفاه

طرح شادمانی ناخالص ملی (GNH)

بوتان اولین کشور در جهان است که به جای استفاده از شاخص‌های اقتصادی همچون تولید ناخالص داخلی (GDP) برای اندازه‌گیری پیشرفت کشور، از شاخص شادمانی ناخالص ملی (GNH) استفاده می‌کند. این شاخص به عنوان یک معیاری برای ارزیابی رفاه عمومی و توسعه انسانی در نظر گرفته می‌شود.

پادشاه بوتان، جیگمه سینگه واچوک در سال ۱۹۷۲ اعلام کرد که کشورش به جای ارزیابی پیشرفت بر اساس شاخص‌های اقتصادی، باید به دنبال اندازه‌گیری شادمانی واقعی مردم باشد. از آن زمان، شادمانی ناخالص ملی به یکی از ارکان اصلی سیاست‌های دولت بوتان تبدیل شده است.

صفحه اینستاگرام خانه توانمندسازی صدیق منش

مدل PERMA و همکاری با روان‌شناسی مثبت

در سال ۲۰۰۹، بوتان برای ارتقای علمی‌تر شاخص شادی، با دکتر مارتین سلیگمن، روان‌شناس مشهور و بنیان‌گذار روان‌شناسی مثبت همکاری کرد. دکتر سلیگمن مدل PERMA را معرفی کرد که پنج مؤلفه اصلی شادی را شرح می‌دهد:

• P (Positive Emotion) احساسات مثبت
• E (Engagement) غرق شدن در کار
• R (Relationships) روابط مثبت
• M (Meaning) معنا و هدف
• A (Accomplishment) پیشرفت و دستیابی به اهداف

مدل پرما PERMA

این مدل به صورت رسمی در سیاست‌های بوتان وارد شد و دولت از آن برای سنجش سطح شادی مردم در بخش‌های مختلف اجتماعی و اقتصادی استفاده می‌کند.

۴. سیاست‌های بوتان برای ارتقای شادی مردم

چگونه شادی ملی در بوتان اندازه‌گیری می‌شود؟

دولت بوتان از طریق نظرسنجی‌ها و تحقیقات گسترده، به‌طور دوره‌ای سطح شادی مردم را می‌سنجد. شاخص‌های مختلفی همچون رضایت از زندگی، سلامت روان، روابط اجتماعی، و احساس تعلق به جامعه در این ارزیابی‌ها لحاظ می‌شود. نتایج این تحقیقات تأثیر زیادی بر سیاست‌گذاری‌های عمومی دارد.

بوتان به‌طور جدی تلاش می‌کند تا از تصمیمات سیاسی گرفته تا پروژه‌های اقتصادی، همه چیز را بر اساس افزایش رفاه روانی و شادمانی مردم تنظیم کند.

اولویت شادی بر سود اقتصادی

در بوتان، یک قانون جالب وجود دارد که هر پروژه و تصمیم اقتصادی باید از نظر تأثیر بر شادی عمومی ارزیابی شود. این به این معناست که حتی اگر یک پروژه منجر به سود مالی بالا شود، اگر به رفاه روانی مردم آسیب بزند، از اجرا جلوگیری خواهد شد. به عنوان مثال، طرح‌هایی که تأثیر منفی بر روابط اجتماعی یا محیط زیست داشته باشند، رد می‌شوند.

۵. نکات جالب و منحصر به فرد درباره بوتان

ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی بوتان

• بوتان تنها کشور جهان است که میزان دی‌اکسید کربن را منفی کرده است. این کشور بیش از آنکه تولید کند، کربن جذب می‌کند و به همین دلیل به عنوان یکی از سبزترین کشورهای دنیا شناخته می‌شود.
• تلویزیون و اینترنت در بوتان تا سال ۱۹۹۹ ممنوع بود. این تصمیم با هدف حفظ فرهنگ بومی و سنت‌های کشور اتخاذ شد.
• بوتان اولین کشور است که سیگار کشیدن را کاملاً ممنوع کرده است. فروش سیگار در این کشور جرم محسوب می‌شود.
• پوشیدن لباس سنتی بوتانی، ‘کیره’ و ‘گولدا’، در محل کار و ادارات دولتی الزامی است.

۶. وضعیت فعلی بوتان: کشوری در مسیر توسعه پایدار

چالش‌ها و موفقیت‌های بوتان در دنیای مدرن

بوتان با وجود محدودیت‌های اقتصادی و منابع طبیعی، به عنوان یکی از کشورهایی شناخته می‌شود که شادمانی و رفاه اجتماعی را به طور جدی در دستور کار خود قرار داده است. این کشور در حالی که هنوز از بسیاری از استانداردهای اقتصادی جهانی عقب‌تر است، در زمینه سلامت روان، رضایت عمومی و حفاظت از محیط زیست موفقیت‌های چشمگیری داشته است.

در دوران پاندمی کووید-۱۹، بوتان با مدیریت موثر، یکی از کمترین آمارهای مبتلایان و مرگ‌ومیر را در دنیا ثبت کرد. اقدامات همدلانه دولت، همراه با احترام به حقوق بشر و شادمانی عمومی، تحسین جهانیان را برانگیخت.

نتیجه‌گیری: بوتان، الگویی برای سایر کشورها

بوتان نشان داده که می‌توان شادمانی را به عنوان یک اولویت ملی در نظر گرفت و آن را در سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌های دولتی گنجاند. این کشور از مدل‌هایی استفاده می‌کند که به توسعه انسانی و بهبود کیفیت زندگی مردم کمک می‌کند. در حالی که بوتان ممکن است از نظر اقتصادی چندان پیشرفته نباشد، اما از نظر رفاه اجتماعی و روانی، به‌طور چشمگیری موفق عمل کرده است.

منابع:

Seligman, M.E.P. (2011). Flourish: A Visionary New Understanding of Happiness and Well-being

Ura, K., Alkire, S., Zangmo, T., & Wangdi, K. (2012). A Short Guide to Gross National Happiness Index

World Happiness Report (2024)