مراحل رشد جنسی کودکان از تولد تا بلوغ

یکی از مهمترین مسائل کودکان که از بدو تولد تا بلوغ با آن مواجه هستند، بلوغ است. سیری آرام و مرحله به مرحله که از نگرانی‌های بزرگ والدین است زیرا آنها هم باید مراقب کودک‌شان باشند که این مراحل را با سلامت طی کنند و هم در مورد دخالت و نوع برخورد با این مساله دچار سوالات و اما و اگرهای بیشماری هستند.

نوزاد زمانی که چشم به دنیا باز می‌کند با خود شور و شعف می‌آورد و برای اینکه این نشاط تداوم یابد والدین باید به نکاتی توجه کنند، مواردی که جزیی از مراحل رشدی است و اگر به آنها توجه دقیق و درستی شود بخشی از بحران‌ها را از بین می‌برد.

روانشناسان برجسته برای نوزادی که به دنیا می‌آید از لحظه تولد تا زمان بلوغ 5مرحله رشد روانی جنسی قائل شده‌اند که اطلاع از آنها کمک بزرگی به والدین برای مواجهه درست با فرزندان‌شان است. این مراحل عبارتند از:

1. اولین مرحله را دهانی نامیده‌اند که در واقع از بدو تولد تا 2سالگی است. مرحله لذت، تجربه، زنده ماندن، کنجکاوی و.. است. محبت و توجه به کودک، نوازش، تغذیه به موقع در آن بسیار مهم است. مکیدن سینه مادر و آرامش در زمان شیرخوردن در احساس امنیت کودک بسیار موثر است و اگر نیاز به محبت تامین نشود نوزاد در بزرگسالی آسیب دیده و شاید بیشتر به فکر خوردن یا مکیدن انگشت باشد.

2. مرحله دوم را مقعدی می‌نامند و کودک از نگه‌داشتن فضولات بدن خود لذت می‌برد و در واقع کودک به دنبال کسب استقلال و خودمختارگری است و به زبان بی‌زبانی می‌خواهد بگوید مال من است و به شما ربطی ندارد اما اصرارهای بیش از حد بزرگ‌ترها برای استفاده کودک از سرویس بهداشتی منجر به مبارزه و لجبازی کودک می‌شود و به مرور باعث پرخاشگری و حتی خست در کودک می‌شود که گویی به زور می‌خواهند وسایل من را بگیرند. پس بهتر است با صبوری، دادن جایزه‌های کوچک یا درست کردن کیسه جایزه در سرویس کودک را ترغیب کنیم که خود را نگه ندارد. این مرحله تقریبا تا 3سالگی طول می‌کشد.

3. مرحله سوم حدودا از 3سالگی شروع می‌شود که به آن مرحله تناسلی می‌گویند. در این مرحله معمولا کودکان به دنبال کنجکاوی در مورد جنسیت خود هستند بیشتر با خود بازی می‌کنند و این در واقع برای کسب ثبات جنسیت است اما متاسفانه والدین به دلیل عدم آگاهی با کودک برخورد می‌کنند؛ مثلا تهدید یا دعوا و در بسیاری از موارد حتی تنبیه بدنی.

گروهی فکر می‌کنند که کودک‌شان خودارضایی میکند ولی باید بدانیم که این مرحله‌ای از رشد است و با توجه و بازی با کودک و بی‌اعتنایی و حواس پرتی به رفتار کودک بعد از مدتی برطرف می‌شود.

4. مرحله چهارم مرحله نهفتگی است. در این مرحله به دلیل ورود کودک به مدرسه و علاقه به بازی و همچنین سرگرم شدن با دوستان و توجه به معلم و کتاب و یادگیری بحرانی از نوع جنسی به شرط مراقبت و کنترل کودک ایجاد نمی‌شود. به کودک خود آموزش دهید که بدن تو خصوصی است و مراقب بدن خودت باش. کنترل همبازی‌ها و دوستان و تا حد مقدور اجازه ندادن برای رفتن به منزل دوست چرا که ما اطلاعات شاید کاملی نداریم وحتی اگر هم دوستان و خانواده را بشناسیم باز هم احتیاط شرط عقل است.

5. مرحله پنجم برای دختران حدود 10-11 سالگی و برای پسران از 12-13 سالگی شروع می‌شود. وظیفه والدین آگاهی پیداکردن از این دوران است و نحوه برخورد، تغییرات هورمونی و فیزیکی، حالات روانی و ویژگی‌های این سن. باید بدانیم این مراحل با تامل وصبوری، آگاهی و تشویق و تنبیه به موقع و کمک گرفتن از مشاوران به سادگی و سلامت سپری می‌شود و کسی که باید روی آن کار شود و نیاز به آموزش و آگاهی دارد، ما والدین هستیم. چراکه بیشتر مواقع عامل و ریشه مشکلات فرزندان‌مان در خود ما است.

گردآوری: علیرضا صدیق منش؛ روانشناس و مشاور کیفیت زندگی